Sự khác biệt giữa động cơ van thông gió thông thường và động cơ dùng cho van chặn lửa/chặn khói

Trong các hệ thống thông gió và phòng cháy chữa cháy hiện đại, động cơ điều khiển van giữ vai trò quan trọng trong việc vận hành, đóng/mở hoặc điều chỉnh lưu lượng không khí. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa động cơ dùng cho van thông gió thông thường và động cơ sử dụng cho van chặn lửa/chặn khói. Đây là hai dòng sản phẩm có yêu cầu kỹ thuật hoàn toàn khác nhau và không thể thay thế cho nhau trong các ứng dụng liên quan đến an toàn cháy nổ.

Bài viết dưới đây giúp làm rõ những khác biệt cốt lõi.

1. Mục đích sử dụng và chức năng chính

Động cơ van thông gió thông thường

• Dùng để điều chỉnh lưu lượng gió trong các hệ thống thông gió – điều hòa.
• Hoạt động trong điều kiện môi trường bình thường.
• Không yêu cầu duy trì chức năng trong trường hợp hỏa hoạn.
• Tập trung vào sự ổn định, tiết kiệm điện và vận hành êm.

Động cơ cho van chặn lửa/chặn khói

• Là bộ phận an toàn thuộc hệ thống phòng cháy chữa cháy.
• Có nhiệm vụ đóng van ngay lập tức khi xảy ra cháy, ngăn lửa, khói và khí độc lan sang khu vực khác.
• Phải hoạt động chính xác ngay cả khi nhiệt độ tăng cao hoặc khi có sự cố mất điện.
• Là thiết bị bắt buộc phải đạt kiểm định PCCC theo tiêu chuẩn quốc gia.

2. Yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn an toàn

✔ Đối với động cơ van gió thông thường:

• Không yêu cầu thử nghiệm chịu nhiệt.
• Không bắt buộc chứng nhận an toàn cháy nổ.
• Các tiêu chí tập trung vào độ bền cơ học và hiệu suất thông gió.

✔ Đối với động cơ van chặn lửa/chặn khói:

• Phải trải qua kiểm định chịu nhiệt ở các mức như 150°C – 300°C tùy loại van.
• Phải bảo đảm đóng van chính xác trong điều kiện cháy, ngay cả khi nhiệt độ cao kéo dài.
• Bắt buộc có tem kiểm định và chứng nhận hợp quy theo quy chuẩn PCCC hiện hành.
• Một số dòng phải có cơ chế đóng van tự động khi mất điện.

3. Cơ chế hoạt động

Động cơ van thông gió:

• Thường chỉ có dạng đóng/mở cơ bản hoặc điều chỉnh góc mở.
• Không có lò xo hoàn lực hoặc bộ chốt nhiệt.
• Khi mất điện, van có thể giữ nguyên hoặc mở tùy thiết kế – không ưu tiên an toàn.

Động cơ cho van chặn lửa/chặn khói:

• Có cơ chế đóng tự động thông qua:
  • Lò xo hoàn lực
  • Chốt nhiệt
  • Bộ điều khiển trung tâm báo cháy
• Khi hệ thống báo cháy kích hoạt, van phải đóng ngay lập tức để tạo ra “vách ngăn” chống cháy lan.
• Thiết kế linh kiện chống biến dạng nhiệt.

4. Vật liệu cấu tạo

Động cơ van thông gió

• Vỏ bằng nhựa hoặc kim loại thông thường.
• Không yêu cầu chống cháy.

Động cơ van chặn lửa/chặn khói

• Vỏ, trục, bánh răng và bo mạch phải sử dụng vật liệu:
  • Chịu nhiệt
  • Không cháy
  • Không bị biến dạng khi nhiệt độ tăng đột ngột
• Bộ chốt nhiệt sử dụng hợp kim có ngưỡng nóng chảy theo tiêu chuẩn.

5. Tuổi thọ và điều kiện vận hành

• Động cơ thông gió hoạt động liên tục nhưng trong môi trường ổn định.
• Động cơ chặn lửa/chặn khói ít vận hành nhưng phải đảm bảo 100% chính xác trong tình huống khẩn cấp – đây là điểm then chốt để đánh giá chất lượng.

6. Chi phí và giá trị sử dụng

Tiêu chí	Động cơ van gió thông thường	Động cơ van chặn lửa/chặn khói
Mức độ an toàn	Thấp	Rất cao
Tiêu chuẩn bắt buộc	Không	Bắt buộc kiểm định PCCC
Khả năng chịu nhiệt	Không	Bắt buộc
Giá thành	Thấp – trung bình	Cao hơn do cấu tạo và kiểm định
Ứng dụng	Tòa nhà, văn phòng, nhà xưởng thông thường	Hệ thống PCCC, hầm xe, bệnh viện, kho hóa chất…

 

7. Kết luận

Động cơ dùng cho van chặn lửa/chặn khói là thiết bị đặc thù, không thể thay thế bằng động cơ van thông gió thông thường. Việc sử dụng sai loại động cơ không chỉ làm giảm hiệu quả hệ thống, mà còn vi phạm quy định PCCC và tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng khi xảy ra hỏa hoạn.

Đối với các công trình hiện đại – từ nhà xưởng, trung tâm thương mại đến bệnh viện – lựa chọn đúng loại động cơ đạt chuẩn kiểm định là yêu cầu bắt buộc để bảo đảm an toàn và tuân thủ pháp lý.